Ο ρόλος του θωρακοχειρουργού στoν καρκίνο του πνεύμονα


Μελίνα Μερκούρη , Τζων Γουέιν , Γιούλ Μπρίνερ , Στέλιος Καζαντζίδης , Χάμφρεϋ Μπόγκαρτ , Λούση Μπολ , Στηβ Μακουίν , Πωλ Νιούμαν , Νατ Κινγκ Κόουλ , Βασίλης Τσιτσάνης . Τι κοινό έχουν όλοι οι παραπάνω; Όλοι πέθαναν από καρκίνο του πνεύμονα . Κάθε χρόνο στην Ελλάδα πεθαίνουν περίπου 7000 άτομα από καρκίνο πνεύμονα. Παγκοσμίως αποτελεί την πιο συχνή αιτία θανάτου από καρκίνο αντιπροσωπεύοντας 17,8% όλων των θανάτων από καρκίνο . Είναι η δεύτερη πιο συχνή μορφή καρκίνου μετά από τον καρκίνο του προστάτη και τον καρκίνο του μαστού σε άνδρες και γυναίκες αντίστοιχα . Αποτελεί την πιο συχνή αιτία θανάτου από καρκίνο στους άνδρες , ανεξαρτήτως ηλικίας. Σε ότι αφορά τις γυναίκες σε αναπαραγωγική ηλικία βρίσκεται στην δεύτερη θέση μετά τον καρκίνο του μαστού ενώ καταλαμβάνει τα πρωτεία κατά την μεταεμμηνοπαυσιακή περίοδο. Οι δύο σημαντικότεροι τύποι είναι ο μικροκυτταρικός ( SCLC) και ο μη μικροκυτταρικός (NSCLC). Περίπου 80% των περιπτώσεων πρόκειται για NSCLC . Ο NSCLC διακρίνεται σε αδενοκαρκίνωμα , πλακώδες και αδιαφοροποίητο από μεγάλα κύτταρα που αντιπροσωπεύουν το 40% , 30% και 12% αντίστοιχα των περιπτώσεων . Αν και το κάπνισμα αποτελεί μακράν τον σημαντικότερο παράγοντα κινδύνου ευθυνόμενο για το 90% των περιπτώσεων καρκίνου πνεύμονα δεν είναι ο μοναδικός και η νόσος εμφανίζεται και σε μη καπνιστές . Τα αδενοκαρκινώματα αποτελούν τον πιο συχνό ιστολογικό τύπο που εμφανίζεται σε μη καπνιστές . Ως γιατροί πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένοι γνωρίζοντας ότι το 15% των καπνιστών αναπτύσσει καρκίνο του πνεύμονα . Αυτό είναι κάτι που μπορεί να προληφθεί και να αποφευχθεί με τη σωστή πολιτική ενημέρωσης του πληθυσμού και με τη λήψη δραστικών μέτρων υποστήριξης της διακοπής καπνίσματος . Ιδίως ως Έλληνες δεν θα πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα περήφανοι αφού διαθέτουμε μια θλιβερή πρωτιά : 1η θέση στην Ευρώπη στους ενήλικες σε ότι αφορά την κατανάλωση προϊόντων καπνού και 3η θέση παγκοσμίως .

Ο πόλεμος ενάντια στον καρκίνο του πνεύμονα δεν είναι έργο ενός μόνο ιατρού αλλά απαιτεί συνεργασία πολλών ειδικοτήτων και ομαδική δουλειά . Ειδικά σε ότι αφορά τον ρόλο του θωρακοχειρουργού , αυτός είναι τριπλός . Συμβάλλει στην διάγνωση και σταδιοποίηση της νόσου , προσφέρει τη δυνατότητα θεραπείας και αντιμετωπίζει τις επιπλοκές τόσο της νόσου, όσο και των θεραπειών .

Διάγνωση-Σταδιοποίηση

Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας διερεύνησης του καρκίνου πνεύμονα, η ακριβής σταδιοποίηση είναι ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες που επηρεάζουν την έκβαση της νόσου. Η ακριβής σταδιοποίηση είναι σημαντική όχι μόνο στο να καθοριστεί η πρόγνωση αλλά και στην επιλογή του καταλληλότερου θεραπευτικού σχήματος. Η σημαντικότερη απόφαση που πρέπει να παρθεί είναι ποιοι ασθενείς που μπορούν να ωφεληθούν από τη χειρουργική προσέγγιση και ποιοι πρέπει να λάβουν χημειοθεραπεία, ακτινοβολία ή συνδυασμένη θεραπεία .

Διάφορες απεικονιστικές μεθόδους έχουμε στην διάθεση μας για την διάγνωση και σταδιοποίηση του καρκίνου του πνεύμονα : CT , MRI,PET-CT. Παρά την πρόοδο στις πιο πρόσφατες τεχνικές απεικόνισης, οι μη επεμβατικές τεχνικές σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να παρέχουν ιστολογική διάγνωση. Η κυτταρολογική ή ιστολογική επιβεβαίωση (επεμβατική σταδιοποίηση) απαιτείται πάντα!

Κάθε μια από τις επεμβατικές τεχνικές έχει περιορισμούς , εγκυμονεί κινδύνους και απαιτεί συγκεκριμένες δεξιότητες από μέρος του ιατρού ( πνευμονολόγου ή ακτινολόγου ) . Επίσης κάποιες από αυτές είναι ιδιαίτερα δαπανηρές και διατίθενται μόνο σε λίγα εξειδικευμένα κέντρα.

Ο χειρουργός θώρακος παρεμβαίνει όταν δεν είναι δυνατή η διάγνωση –σταδιοποίηση της νόσου με ελάχιστα επεμβατικές μεθόδους είτε λόγω αποτυχίας κάποιων από αυτών ή λόγω αδυναμίας πρόσβασης του ασθενούς σε δομές που διαθέτουν αυτές τις νέες και σχετικά ακριβές μεθόδους.

Χειρουργικές επεμβατικές τεχνικές είναι : μεσοθωρακοσκόπηση , μεσοθωρακοτομή ή βιντεοθωρακοσκόπιση . Η καλύτερη προσέγγιση εξετάζεται κατά περίπτωση και εξαρτάται από την αξιολόγηση του ασθενή από τον χειρουργό.

Θεραπεία

Σύμφωνα με την Αμερικανική Εταιρεία Κλινικής Ογκολογίας η καλύτερη θεραπεία του NSCLC είναι η χειρουργική και προσφέρει το μόνο πραγματικό ενδεχόμενο θεραπείας . Δυστυχώς κατά την διάγνωση μόνο το 35% των ασθενών έχει εντοπισμένη νόσο και από αυτούς μόνο το 1/3 πιθανόν να οδηγηθεί στο χειρουργείο. Τα στάδια I και II του NSCLC έχουν ένδειξη για χειρουργική αντιμετώπιση της νόσου. Είναι η μόνη περίπτωση που μπορεί να μιλήσουμε για πραγματική θεραπεία της νόσου παρουσιάζοντας 5ετή επιβίωση 80% και 45% αντίστοιχα.

Το είδος της χειρουργικής επέμβασης εξαρτάται από τις καρδιοαναπνευστικές εφεδρείες και τη γενική κατάσταση του ασθενούς. Η θνητότητα υπολογίζεται σε μόλις 1% μετά από τμηματεκτομή , 2-3% μετά από λοβεκτομή και 4-6% μετά από πνευμονεκτομή .

Η θέση της χειρουργικής στην αντιμετώπιση του SCLC περιορίζεται σε συγκεκριμένες περιπτώσεις.

Αντιμετώπιση επιπλοκών

Εξίσου σημαντικός είναι ο ρόλος του θωρακοχειρουργού στην αντιμετώπιση των επιπλοκών της νόσου αυτής καθαυτής ή των θεραπειών. Οι συνηθέστερες επιπλοκές που καλείται να αντιμετωπίσει ένας θωρακοχειρουργός είναι: πνευμοθώρακας ,αιμοθώρακας , χυλοθώρακας , εμπύημα θώρακος , βρογχοϋπεζωκοτικό συρίγγιο , περικαρδίτιδα , μαζική αιμόπτυση , σύνδρομο άνω κοίλης φλέβας .